Przełom lata i jesieni w Polsce jest znany jako najlepszy czas na występowanie odległych i silnych propagacji troposferycznych. Tak też było i tym razem. Rok 2016 zapisał się w historii niespotykaną propagacją na paśmie UKF-FM z południa Europy. Kraje takie jak Chorwacja, Bośnia i… Włochy, znane głównie z nasłuchów dzięki propagacji jonosferycznej, zostały tym razem przetransportowane do Polski poprzez fenomenalny dukt troposferyczny. Oczywiście nie zabrakło także klasycznych propagacji transbałtyckich. W porównaniu do roku 2015, tym razem tropo nie było zjawiskiem aż tak częstym, ale było równie ciekawie.
Obserwacja warunków radiowych była prowadzona na tunerze Sony XDR-F1HD, który dzięki modyfikacji umożliwia również zdalne sterowanie. Oprócz odbioru odległych sygnałów UKF-FM, obserwacje były prowadzone także na paśmie 5 GHz, które jest wykorzystywane przez sieci WiFi.
Nasłuchy odbywały się w okolicach Płocka (114 m n.p.m.) na poniższych antenach:
- Körner 19.3, pol. pozioma, 10dBd, 10 m n.p.t. (87,5 – 108 MHz),
- 2x Yagi 9-el K6STI, pol. pionowa, 10dBd, 9,5 m n.p.t. (87,5 – 108 MHz),
- Poynting K-GRD-003-06, pol. pozioma, 31dBi, 8 m n.p.t. (5 GHz).
Pierwszy kwartał nie przyniósł żadnej ciekawej propagacji. Oto podsumowanie pozostałych miesięcy:
- 4/5.06.2016 – pierwszy transbałtyk i falowód mikrofalowy:
- w nocy utworzył się dukt przynoszący stacje z południowego wybrzeża Szwecji w paśmie UKF: Hörby, Karlshamn, Helsingborg, Halmstad i okolice. Niektóre szwedzkie sygnały sięgnęły około 50 dBf, a bliższe polskie lokalizacje ponad 70 dBf (np. 103,1 PR Koszalin z RTCN Gołogóra @ 256 km),
- na pasmie 5 GHz było ciekawiej, ponieważ odległości przekroczyły pierwszy raz w tym roku 250 km, a nad ranem padł rekord poziomu sygnału. Sieć WiFi z Tomaszowa Mazowieckiego osiągnęła -64 dBm w odległości około 115~120 km.
- Szczegółowy raport: Wiosna 2016: tropo WiFi 5GHz i UKF
- 23/24.06.2016 – dukt uniesiony z Niemiec, Austrii i Szwajcarii:
- prognozy zapowiadały bardzo silny dukt nad obszarem południowych Niemiec. Tropo zahaczyło swoim zasięgiem również o środkową część Polski przynosząc dwie lokalizacje ze Szwajcarii: Rigi @ 1015 km oraz Säntis @ 952 km, a także niemiecki Raichberg @ 898 km z RDS,
- nieoczekiwane wyłączenie Radia Zet z Konina umożliwiło dobry odbiór 107,1 B5 Aktuell z Ochsenkopf oraz Radio TON z Aalen @ 794 km z RDS.
- Szczegółowy raport: June 2016: D/SUI/AUT tropo ducting (j. angielski)
- 25.06.2016 – tropo poopadowe:
- po upalnych dniach przez Polskę przeszły gwałtowne burze. Wieczorem i w nocy pogoda się ustabilizowała przynosząc silną inwersję. Nad ranem pojawiły się sieci WiFi 5 GHz z okolic Bochni w odległości ponad 300 km.
- Szczegółowy raport: Czerwiec 2016: dukt 5GHz 300+km
- 20/21.07.2016 – Szwecja i Ukraina, a także silne tropo lokalne:
- przez noc tworzyło się tropo mikrofalowe. Wraz z upływem czasu zwiększały się odległości, a nad ranem ruszyły także niższe pasma radiowe, w tym UKF. W wyniku poszerzenia duktu troposferycznego pojawił się kolejny transbałtyk – głównie szwedzki Västervik i okolice, a także Ukraina, m.in. Łuck.
- Szczegółowy raport: Lipiec 2016: dukt lokalny 5GHz i UKF
- 23-28.08.2016 – ekstremalna propagacja z Francji, Bałkanów i Włoszech:
- dukt rozpoczął się od kierunków zachodnich – początkowo Niemcy, aż do granicy ze Szwajcarią, np. Witthoh @ 932 km z RDS i Strasburg na 95,0 – France Musique @ 970 km. Tropo rozszerzyło się także w ujęciu transbałtyckim – odebrałem wiele stacji niskiej mocy z Danii i Szwecji.
- Szczegółowy raport: August 2016: extreme VHF tropo (F, HRV, BIH, I) – part I (j. angielski)
- Kolejne dni przyniosły kompletnie nieoczekiwany zestaw lokalizacji z krajów południowej Europy. Odebrałem aż 15 stacji z Włoch, w tym 5 z częściowym lub pełnym RDS. Odległości sięgnęły nawet 1235 km, a ścieżka duktu przebiegała przez pół Polski, Bramę Morawską, granicę austriacko-węgierską, Słowenię, Chorwację i Morze Adriatyckie. Oprócz tego powiódł się odbiór 13 stacji z Bośni (większość z RDS), a także wielu innych z Austrii, Słowenii, Chorwacji, Węgier, Rumunii,
- podczas szczytu siły propagacji sygnały z Bośni przekroczyły poziom 40 dBf, dzięki czemu były bez problemu odbierane nawet na mniej zaawansowanym sprzęcie, np. w Poznaniu na antenie 3-elementowej,
- retransmisje w paśmie UKF nie są praktykowane tylko w Polsce. Austriacka stacja na częstotliwości 104,9 MHz przekazuje sygnał z wiedeńskiego nadajnika 88,6 Der Musiksender. Podczas tropo dosył został przykryty przez czeski Radiožurnál 88,5 MHz z Czarnej Góry (Trutnov/Černá hora).
- Kontynuacja raportu: August 2016: extreme VHF tropo (F, HRV, BIH, I) – part II (j. angielski)
- 6/7.09.2016 – tropo z Niemiec, 9/10.09.2016 – dukt WiFi 300+km:
- nieco ponad tydzień po poprzedniej propagacji ponownie zapanowała sprzyjająca pogoda. Pierwsze odległe sygnały pojawiły się z Niemiec, m.in. Hoher Meißner i Torfhaus z RDS,
- w drugim tygodniu września termometry odnotowały upał, czyli temperaturę ponad 30 °C. Wtedy też poranny mikrofalowy dukt przetransportował sieci WiFi ze Świebodzic w odległości ponad 300 km.
- Szczegółowy raport: Wrzesień 2016: Niemcy na UKF i dukt 5GHz 300+km
- 10-12.09.2016 – historyczne tropo transbałtyckie:
- niezwykły dukt budował się w kierunku na północny-zachód (początkowo Szczecin), a następnie przesuwał się przez południe Szwecji, aż po Litwę, Łotwę i Estonię. To było najsilniejsze tropo transbałtyckie jakie dotychczas obserwowałem. Odebrałem prawie wszystkie stacje niskiej mocy z Borlnholmu, a 99,3 DR P4 wzrosło aż do 71 dBf @ 429 km. Wraz z upływem czasu najsilniejsza ścieżka falowodu wchodziła w głąb Szwecji. Emmaboda @ 537 km osiągnęła 66 dBf, a także możliwy był odbiór najsłabszych nadajników o mocy rzędu 0,01 kW – 87,8 SR P4 z Ronneby oraz Radio Nybro 89,9 z miejscowości o tej samej nazwie,
- propagacja była tak silna, że moje pobliskie stacje z Sierpca (ok. 35 km) ulegały zagranicznym nadajnikom niskiej i średniej mocy. Na 92,2 zamiast lokalnej Jedynki z Sierpca odebrałem Radio Nova z Bornholmu (1 kW @ 429 km, RDS). Dużo gorzej, ale nadal wyraźnie, na 97,3 pojawiło się Radio24syv z Hammeren (0,1 kW @ 444 km – doświetlenie na północy Bornholmu). Zamiast Dwójki na 98,1 mogłem natomiast odbierać Radio Nybro z Emmabody (0,25 kW @ 573 km). Oprócz tego wielokrotnie wystąpiło zjawisko przejmowania dosyłów stacji radiowych, które retransmitują swój sygnał z innych nadajników w paśmie UKF-FM.
- Szczegółowy raport: Wrzesień 2016: historyczne tropo transbałtyckie
- 13-15.10.2016 – uniesiony dukt ze Szwecji, Finlandii i Norwegii:
- warstwa transportująca odległe sygnały radiowe zatrzymała się w wyższych partiach troposfery, dzięki czemu pojawiły się stacje z odległości ok. 1000 km i więcej,
- najlepszy odbiór powiódł się z Hudiksvall @ 1028 km z RDS – 100,7 SR P4. Inne lokalizacje były słabiej: m.in. Ånge @ 1132 km, Sveg @ 1087 km, a na koniec także Norwegia – Jetta @ 1209 km!
- Szczegółowy raport: October 2016: elevated S/FIN/NOR ducting (j. angielski)
- 24-26.11.2016 – tropo z zachodu:
- termin konserwacji lokalnego nadajnika w Sierpcu pokrył się z dobrą propagacją troposferyczną. Na częstotliwościach, które są zawsze zajęte, odebrałem sporo niemieckich stacji w bardzo dobrej jakości,
- odległości były dość niskie, typowo 300-500 km. Nagrywając bandscan całego pasma podczas szczytu propagacji naliczyłem ponad 50 niemieckich stacji za jednym razem,
- po przesunięciu tropo nad Polskę, obce sygnały przejęły dosyły wielu stacji radiowych, które stosują retransmisję z innych nadajników, m.in. Radio Victoria, Zbrosza Duża, KRP.
- Szczegółowy raport: Listopad 2016: tropo z zachodu
- 29-31.12.2016 – Niemcy, Litwa, Białoruś, Ukraina:
- w ostatnie dni roku pojawiła się jeszcze jedna silna propagacja troposferyczna. Odległości były średnie, ale na koniec powiódł się odbiór Kijowa @ 775 km,
- na paśmie 5 GHz pojawiły się sieci ze Śląska, ale dukt szybko się rozpadł przynosząc na chwilę silne sygnały z Łodzi i okolic.
- Szczegółowy raport: Grudzień 2016: tropo UKF i 5GHz
Więcej polskich raportów z nasłuchów w Górze Kalwarii jest dostępnych na blogu Radiacja:
Tak oto zakończył się rok 2016. Obecnie w Norwegii trwa wyłączanie nadajników UKF. Ciekawe, czy to była ostatnia szansa na odbiór sygnałów FM z tego kraju poprzez tropo…?