Troposferyczne podsumowanie roku 2015

Ubiegły rok zapisał się rekordowymi warunkami pogodowymi w Polsce. Odnotowaliśmy najwyższe średnie temperatury w całej historii pomiarów, która liczy prawie 200 lat. To właśnie 2015 rok przyniósł również wybitnie silne, odległe i bardzo liczne propagacje troposferyczne. Był to ogromny przełom względem poprzednich lat, kiedy to mogliśmy obserwować maksymalnie kilka większych spektakli propagacyjnych, z czego jeden lub dwa mógł poszczycić się mianem tzw. „mega-tropo”.

W tym wpisie postaram się streścić ważniejsze propagacje troposferyczne z punktu widzenia obserwatora w centralnej Polsce. Dzięki możliwości zdalnego sterowania tunera, mogłem obserwować sygnały bez względu na moją lokalizację. W lato do mojego zestawu nasłuchowego dołączył nowy maszt z anteną 5GHz na rotorze, zatem mogłem śledzić również warunki na paśmie z 50 razy mniejszą długością fali.

Nasłuchy FM-DX były prowadzone w okolicach Płocka na tunerze XDR-F1HD oraz dwóch antenach:

• Körner 19.3, pol. pozioma
• 2x Yagi 9-el K6STI, pol. pionowa

Rok 2015 rozpoczął się nadzwyczaj ciekawie, ponieważ już pierwszego dnia stycznia możliwy był odbiór dość rzadkich krajów takich jak Estonia czy Finlandia. Można śmiało powiedzieć, że sprawdziło się przysłowie – „nowy Rok jaki, cały rok taki”.

1. 01.01.2015 – tropo z Niemiec, Czech, Litwy, Łotwy, Estonii i Finlandii:
   • wiele niemieckich stacji z RDS, w tym Teutoburger Wald @ 749km,
   • 87.6 Fajn Radio z Jeseníka @ 317km z RDS, tylko 0.05kW ERP,
   • Estonia: Valgjärve z RDS PI, a także słaby sygnał Yle1 z fińskiego nadajnika Hollola @ 999km.
2. 10-12.02.2015 – zimowe mega-tropo 1000km+ z zachodu:
   • silne sygnały z środkowych i zachodnich Niemiec, wiele stacji na poziomie RDS,
   • premierowy odbiór Belgii i Holandii, a także Norwegia: Hovdefjell i Kongsberg.
   • Szczegółowy raport: Winter Tropo 2015 (D, BEL, NOR, HOL)
     
3. 5-6.06.2015 – umiarkowane tropo z Łotwy i Litwy:
   • Liepaja z RDS na wielu częstotliwościach,
   • dukt znajdował się na wybrzeżu, ale z upływem czasu wsunął się nieco w głąb Litwy i Łotwy.
4. 7.06.2015 – historyczne mega-tropo poopadowe z południowo-zachodniej Polski:
   • Muzyczne Radio 106.7 z Świeradowa-Zdróju osiągnęło sygnał 61dBf @ 359km,
   • nieco słabiej pojawiło się niemieckie Löbau – ponad 50dBf @ 385km,
   • wiele innych polskich stacji z rekordowymi sygnałami, a także zakłócenia w dosyle nadajników.
5. 5/6.07.2015 – dukt troposferyczny w paśmie WiFi 5GHz 150km:
   • upały rzędu 35°C przyniosły w nocy bardzo silną inwersję radiacyjną.
   • Szczegółowy raport: Tropo na paśmie WiFi 5GHz – 150km
6. 25/26.07.2015 – poopadowe tropo WiFi >150km:
   • silna inwersja po burzy spowodowała utworzenie przyziemnego duktu mikrofalowego,
   • niestety, ze względu na błąd w programie do skanowania sieci, nie zapisał się log z odbioru,
   • z kilku zachowanych zrzutów ekranu widać sieci m.in. z okolic Częstochowy, Tomaszowa, Łodzi.
7. 6-7.08.2015 – tropo z Litwy, Łotwy i mega-tropo lokalne z Polski przy upałach rzędu 36°C:
   • rano propagacja objęła dość szeroko teren Łotwy przynosząc Cesvaine, Valmiere i Rygę z RDS,
   • w nocy pojawiła się ekstremalnie silna propagacja z północy Polski,
   • Złote Przeboje z Gdańska do 61dBf, pierwszy raz odebrałem R.Maryja z Władysławowa z RDS,
   • na mikrofalach pojawił się bardzo silny dukt (falowód) m.in. z Bydgoszczy i okolic.
   • Szczegółowy raport: UKF i mikrofale w upale
     
8. 10-11.08.2015 – mocne tropo z południowego wybrzeża Szwecji i Danii:
   • stacje niskiej mocy z RDS, np. 99.0 SR P2 Ystad 0.4kW @ 500km.
   • Szczególowy raport: Tropo transbałtyckie – Sierpień 2015
9. 13-16.08.2015 – mega-tropo ze Szwecji, Danii i Norwegii:
   • propagacja wyglądała na rozszerzenie tropo sprzed kilku dni,
   • na paśmie pojawiało się wiele stacji niskiej mocy z Szwecji i Danii z RDS,
   • tropo rozwinęło się i przyniosło odbiór Norwegii – Hovdefjell pierwszy raz z RDS!
   • Szczególowy raport: Tropo transbałtyckie – Sierpień 2015 (kontynuacja)
10. 27-28.08.2015 – mega-tropo z Austrii, Węgier i Czech:
    • dukt uniesiony przyniósł odbiór z Węgier i Austrii zza gór,
    • po skróceniu struktury duktu czeskie Valašské Meziříčí osiągnęło rekordowe 60dBf @ 360km,
    • na paśmie 5GHz pojawiły się sieci z okolic Leszna w odległości 200+km.
    • Szczegółowy raport: Sierpień 2015: Tropo AUT/HNG & 5GHz 200+km
11. 29-30.08.2015 – tropo z Czech, Niemiec i Słowacji:
    • czeskie Pilzno w dukcie, zarówno Krašov, jak i Radeč z RDS,
    • wiele niemieckich nadajników w odległościach ~700km z RDS.
12. 17.09.2015 – kierunkowe tropo z południa oraz Litwa i Łotwa:
    • rano rekordowe sygnały z Nysy i okolic, 91.7 Čas Jeseník 0.1kW @ 317km na poziomie 39dBf,
    • koło południa również nieźle Litwa i Łotwa wzdłuż wybrzeża (Kłajpeda, Liepaja).
13. 1-3.10.2015 – GIGA-TROPO z Wielkiej Brytanii, Norwegii, Danii, Szwecji, Holandii:
    • największe tropo od 2007r., najdalszy DX: Black Hill w Płocku, 1570km na 3 częstotliwościach,
    • poziom RDS z brytyjskich lokalizacji Holme Moss @ 1443 km oraz Pontop Pike @ 1433 km,
    • południowe wybrzeże Norwegii w dukcie, Lyngdal z RDS w Płocku, Tomaszowie i Górze Kalwarii,
    • bardzo silne sygnały z Danii i Szwecji, a także północne Niemcy i Holandia.
    • Szczegółowy raport: October 2015: Extreme UK tropo
      
14. 23-24.10.2015 – mega-tropo ze Słowenii i Chorwacji:
    • początkowo odbiór z zachodnich Niemiec, np. Hornisgrinde z RDS w odległości ponad 900km,
    • bardzo silne sygnały ze Słowenii: Maribor z RDS na wielu częstotliwościach,
    • dukt uniesiony umożliwił odbiór 99.7 HRT-HR2 @ 821km na kierunku PR3 z Katowic.
    • Szczegółowy raport: October 2015: D, HRV, SVN ducting
15. 27-28.10.2015 – falowód w troposferze, lokalne giga-tropo na UKF i mikrofalach:
    • całe pasmo UKF zapchane rekordowymi sygnałami z pobliskich lokalizacji (do ok. 300km),
    • m.in. Św. Krzyż 80dBf @ 212km, Włoszczowa 71dBf @ 178km, Łódź 85dBf @ 95km,
    • ekstremalnie silna propagacja mikrofalowa na >300km, czeskie sieci WiFi w okolicach Płocka,
    • bliższe sieci WiFi osiągnęły sygnały jak przy widoczności optycznej, -65…-75dBm na 70-120km.
    • Szczegółowy raport: Ekstremalny dukt tropo 5GHz WiFi 300+km
    • Dodatkowy raport: Analiza najsilniejszego sygnału WiFi-DX 5GHz
16. 30-31.10.2015 – mega-tropo z Ukrainy, Finlandii i Holandii:
    • silna propagacja z Finlandii – prawie całe południowe wybrzeże: Turku, Helsinki, Lahti z RDS,
    • trzecie tropo z Holandii w tym roku: Smilde i Groningen na poziomie prawie RDS,
    • rekordowy odbiór sieci WiFi w odległości ponad 340km na paśmie 5GHz.
    • Szczegółowy raport: October 2015: UKR, FIN, HOL ducting
      
    • Dodatkowy raport: Analiza odbioru sieci WiFi 5GHz – 346km
17. 1-6.11.2015 – giga-tropo z Norwegii, Szwecji, Danii, Niemiec, Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi i Ukrainy:
    • potężna Norwegia: Lyngdal 40dBf @ 1020km, Greipstad 38dBf @ 976km, R. Sør 500W @ 968km,
    • dukt z Norwegii skrócił się do pobliskiej Szwecji przynosząc rekordowy sygnał 99.7 SR P3 62dBf,
    • tropo pojawiło się także na mikrofalach, sieci WiFi 5GHz w odległościach >300km, m.in. Czechy,
    • ekstremalne sygnały ze Szwecji, Danii i Niemiec, dukt z Kijowa – rzadko propagujący kierunek.
    • Szczegółowy raport: November 2015: extreme autumnal tropo
      
18. 12/13.11.2015 – tropo ze Słowacji i Węgier:
    • tropo rozpoczęło się z zachodu przynosząc niemiecki Brocken na poziomie RDS,
    • ze Słowacji pojawiła się m.in. Nitra i Prievidza z RDS – lokalizacje zasłonięte przez góry,
    • słabiej również Węgry: Budapeszt i Pécs.
19. 2.12.2015 – uniesiony dukt ze Szwajcarii, dalekiej Austrii i Niemiec:
    • zgniły wyż przyniósł deszczową pogodę, prognozy tropo nie przewidywały żadnej propagacji,
    • na paśmie pojawiły się odległe sygnały ze Szwajcarii: Säntis i Rigi @ 1000+km,
    • Austria: Bregenz, a także Salzburg z RDS, Niemcy: Hornisgrinde z RDS i słabiej Grünten.
    • Szczegółowy raport: December 2015: elevated SUI ducting
20. 8.12.2015 – tropo z Litwy i Ukrainy:
    • odbiór Kijowa w Tomaszowie Mazowieckim i Górze Kalwarii.
    • Szczegółowy raport: Tropo na UKF w polaryzacji pionowej (V)

Więcej polskich raportów z nasłuchu w Górze Kalwarii jest dostępnych na blogu Radiacja:

• Letnie tropo pod Warszawą – sezon 2015
• Jesienne tropo pod Warszawą (sezon 2015)

To był także przełomowy rok w Polsce dla dalekich (i bliskich!) odbiorów na UKF-ie za sprawą wprowadzonego latem limitu maksymalnej mocy multipleksu, tzw. parametru “MPX power”. W praktyce spowodowało to znaczne obniżenie średniej dewiacji sygnału FM, dzięki czemu spadły zakłócenia stacji radiowych nadających na sąsiednich częstotliwościach. Szczegółowo na ten temat można przeczytać w serwisie Radiopolska. Niestety, pomimo upływu prawie sześciu miesięcy, niektóre stacje nadal nie zmodyfikowały ustawień procesorów dźwięku. Jest to szczególnie uciążliwe np. w samochodzie, ponieważ przy zmianie stacji należy korygować poziom głośności. Taka sytuacja ma miejsce m.in. we Włocławku, Łodzi i okolicach Warszawy.

Podsumowując, w 2015 roku możliwy był troposferyczny odbiór aż z 20 krajów: Wielka Brytania, Holandia, Belgia, Szwajcaria, Niemcy, Norwegia, Dania, Szwecja, Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, Białoruś, Ukraina, Słowacja, Czechy, Węgry, Austria, Chorwacja i Słowenia.

Tropo oczywiście nie było jedyną radiową atrakcją. Ze względu na zwiększoną aktywnosć słoneczną, wielokrotnie obserwowaliśmy propagacje zorzowe.