Aurora FM-DX 17.03.2015

W Polsce pojawiła się zorza! Tak wyśmienite warunki jak w ubiegły wtorek, 17 marca, zdarzają się bardzo rzadko. Pierwszy raz spotkałem się ze zjawiskiem odbioru sygnału radiowego po odbiciu od zorzy (auroral backscatter) dokładnie 2 lata temu – 17 marca 2013 r. Jednak tym razem propagacja była nieporównywalnie lepsza i dłuższa. Około 16:30 włączyłem zdalnie tuner radiowy. Już wtedy po przekręceniu anteny na północ, a właściwie północny wschód, trzeszczące sygnały rozlewały się po całej skali! Szwecja, Dania, Norwegia… ale był to dopiero początek, ponieważ stacje docierały z dość typowych szerokości geograficznych jak na ten rodzaj propagacji.

Sygnał odbity od zorzy ma bardzo charakterystyczne brzmienie. Dźwięk jest zniekształcony, ponieważ efekt Dopplera, spowodowany przez poruszające się elektrony, zmienia odbieraną częstotliwość. Jest to szczególnie niekorzystne w przypadku modulacji częstotliwości, czyli FM. Można jednak dość łatwo identyfikować stacje po linii basowej, ponieważ niskie częstotliwości są bardzo dobrze słyszalne. Średnie tony, a zwłaszcza wysokie zmieniają się po prostu w szum. Odbiór stereo i RDS jest oczywiście także niemożliwy.

Propagacja osiągnęła swoje maksimum około 17:30, gdy odebrałem sygnał stacji B5 Aktuell z Wendelstein! Jest to wybitna niemiecka lokalizacja w Alpach, położona na szerokości geograficznej 47.7°N i jest to tym samym mój nowy rekord odbioru najbardziej wysuniętej lokalizacji na południe via aurora.

Na zewnątrz było jednak cały czas widno, więc wszelkie próby obserwacji zorzy kończyły się na powrocie do radia. Sygnały które odebrałem 2 lata temu były, mówiąc wprost, szczątkowe w porównaniu do tego co się działo tym razem. Byłem pewny, że zorza będzie widoczna wieczorem w Polsce! Ogromny wyż ze swoim centrum w Rosji przyniósł idealnie bezchmurną pogodę, więc nie można osiągnąć lepszych warunków do obserwacji. W międzyczasie pojawiły się także stacje z… Polski! Oto nagranie Trójki ze Śremu, niecałe 200km od mojej lokalizacji. Oczywiście dystans, który pokonał sygnał odbity od zorzy, był znacznie większy – antena odbierała go z północnego wschodu.

Kilka minut po 19, gdy było już zupełnie ciemno, pojechałem za miasto. Niestety, miałem ogromnego pecha! Zorzy nie zobaczyłem, jednak pierwsze zdjęcie na długim naświetlaniu wyeksponowało piękne odcienie na niebie. Kolejne zdjęcie niestety było już słabsze… a za nim następne i następne – tak, przegapiłem szczyt aktywności. Polowanie na zorze trwało dość krótko, ponieważ po 20 musiałem już wracać do domu. Na pamiątkę zostały dwa zdjęcia, dość mało efektowne:

aur aur2

Po północy, skanując zdalnie, ponownie wzrosła aktywność zorzy. Odbierałem głównie Szwecję i Norwegię, ale pojawiła się także Estonia i Łotwa. Na szczególną uwagę zasługuje stacja NRK P3 z Norwegii, ponieważ w tym czasie nadawano utwór z bardzo charakterystyczną linią basową, idealnie odznaczoną w zniekształconym dźwięku:

Log z odebranymi stacjami w Płocku można przejrzeć na stronie FMLIST.

Łukasz w Tomaszowie Mazowieckim odebrał pokaźną liczbę sygnałów z Wielkiej Brytanii:

Freq Stacja Lokalizacja ERP kW Odległość
88.1 BBC R2 Sandale 250.00 1579
88.3 BBC R2 Forfar 20.00 1586
88.5 BBC R2 Pontop Pike 135.00 1493
88.7 BBC R2 Meldrum 150.00 1581
89.1 BBC R2 Ashkirk 50.00 1568
89.3 BBC R2 Holme Moss 250.00 1492
89.7 BBC R2 Tacolneston 250.00 1293
89.9 BBC R2 Black Hill 250.00 1637
90.3 BBC R3 Sandale 250.00 1579
90.5 BBC R3 Forfar 20.00 1586
90.7 BBC R3 Pontop Pike 135.00 1493
90.9 BBC R3 Meldrum 150.00 1581
91.3 BBC R3 Ashkirk 50.00 1568
91.5 BBC R3 Holme Moss 250.00 1492
91.8 BBC R2 Rosemarkie 20.00 1685
92.1 BBC R3 Black Hill 250.00 1637
92.5 BBC R4 Sandale 250.00 1579
93.1 BBC R.Scotland Meldrum 150.00 1581
93.7 BBC R4 Holme Moss 250.00 1492
94.1 BBC R4 Tacolneston 250.00 1293
94.5 BBC R.Ulster Divis 250.00 1763
94.7 BBC R.Scotland Sandale 250.00 1579
95.3 BBC R4 Meldrum 150.00 1581
97.7 BBC R1 Sandale 250.00 1579
98.1 BBC R1 Pontop Pike 135.00 1493
98.3 BBC R1 Meldrum 150.00 1581
99.5 BBC R1 Black Hill 250.00 1637
99.7 BBC R1 Divis 250.00 1763
99.9 Classic FM Sandale 250.00 1579
100.3 Classic FM Pontop Pike 135.00 1493
100.5 Classic FM Meldrum 150.00 1581
101.1 Classic FM Holme Moss 250.00 1492
101.5 Classic FM Tacolneston 250.00 1293
101.7 Classic FM Black Hill 250.00 1637
101.9 Classic FM Divis 250.00 1763
104.1 BBC R.Sheffield Holme Moss 4.40 1492
104.2 BBC R.Nan Gaidheal Meldrum 150.00 1581
106.1 Capital FM Black Hill 20.0 1637

4 thoughts on “Aurora FM-DX 17.03.2015

  1. “charakterystyczne brzmienie. Dźwięk jest zniekształcony, ponieważ efekt Dopplera, spowodowany przez poruszające się elektrony, zmienia odbieraną częstotliwość”.

    – Zawsze myślałem że to efekt nałożonych wielu obrazów jednego sygnału z multipathu, spowodowanego odbiciem od “cylindrycznej” zorzy. Nawet czytałem jeden artykuł z amerykańskiego WTFDA który tłumaczył to “rozmycie” właśnie multipathem. I to była praca sprzed około 15-16 lat.

    1. Ogromne ilości elektronów poruszających się w różnych kierunkach powodują losowe zmiany w częstotliwości odbieranego sygnału. Jest to bardzo dobrze widoczne na czystych nośnych, na przykład analogowej TV. Gdy obejrzymy rozkład amplitudy względem częstotliwości, ujrzymy dość łagodną “górkę”, zamiast pojedyńczej szpilki. Oto przykładowe zrzuty ekranu wykonane przez niemieckiego DX-era, Jurgena Bartelsa:

      http://dx.3sdesign.de/unid/Spectr-150317-1621-R1-Aurora.jpg
      http://dx.3sdesign.de/unid/Spectr-150317-1635-R1a-Aurora.jpg
      http://dx.3sdesign.de/unid/Spectr-150317-1637-R2-Aurora.jpg
      http://dx.3sdesign.de/unid/Spectr-150317-1640-R3-Aurora.jpg
      http://dx.3sdesign.de/unid/Spectr-150317-1653-R3-Aurora.jpg
      http://dx.3sdesign.de/unid/Spectr-150317-1642-R4-Aurora.jpg
      http://dx.3sdesign.de/unid/Spectr-150317-1648-R4a-Aurora.jpg

      Co ciekawe, popołudniowa zorza ma znacznie większe zniekształcenia spowodowane efektem Dopplera. Tutaj znajduje się ciekawy artykuł poświęcony odbiorze radiowym od zorzy: https://www.ursa.fi/ursa/jaostot/revontulet/radio/enradio.html

    1. Porządne słuchawki nauszne to podstawa. Część sygnałów można wstępnie rozpoznać korzystając z e swoich poprzednich doświadczeń DX-owych… Dodatkowo można np. porównać dźwięk ze streamem internetowym, lub czekać na (w przypadku zorzy – zniekształcony) jingel.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *